دستگاه گردش خون (قلب)

مقدمه:

وظیفه دستگاه گردش خون رساندن اکسیژن و مواد مغذی به سلولهای بدن و تخلیه مواد زاید این سلولها می باشد.

دستگاه گردش خون از دو جزء اصلی قلب و عروق خونی تشکیل شده است.

قلب درون کیسه پریکارد (آبشامة) در قفسه سینه و عروق تا اقصی نقاط بدن گسترش یافته است.

قلب یک عضو آویزان و عضلانی در مرکز قفسه صدری است که به طور مایل در پشت تنة استرنوم و غضروفهای دنده ای واقع شده است. وزن آن در مردان 300 گرم و در ن در حدود 350 گرم می باشد.

البته وزن قلب با توجه به جنس، سن، وزن، ورزش و سایر شرایطی که موجب بیماری می شوند متفاوت خواهد بود.

قلب خون را به داخل بافتهای بدن پمپ می کند و از این طریق اکسیژن و مواد غذایی را به بافتها می رساند. فعالیت پمپ قلب به وسیله انقباض و انبساط دیواره عضلانی قلب به طور منظم ایجاد می شود.

در طی سیستول (انقباض عضله) حفرات قلب کوچکتر شده و خون را پرتاب می کند. در طی دیاستول (انبساط عضله) حفرات قلب مجداً از خون پر شده و برای پرتاب بعدی آماده می شود.

ضربان قلب به طور طبیعی در یک فرد بالغ تقریباً 80-60 در دقیقه خواهد بود هر یک از بطنها تقریباً 70 سی سی خون در هر ضربه خارج می کنند و لذا در طی 60 دقیقه حدود 5 لیتر خون را به گردش در می آورند.

آناتومی قلب:

قلب توسط 3 لایه تشکیل شده است:

• آندوکارد که داخلی ترین لایه می باشد از بافت آندوتلیال پوشیده شده است که سطح داخلی قلب و دریچه ها را می پوشاند.
• لایه وسط یا میوکارد از فیبرهای عضلانی تشکیل شده است و مسئول پمپاژ قلب می باشد.
• اپیکارد که خارجی ترین لایه می باشد.
• قلب توسط یک ساک فیبری نازک به نام پریکارد پوشانده می شود که توسط دو لایه تشکیل شده است.
• لایه ای از پریکارد که به اپیکارد قلب چسبیده است لایه ویسرال یا احشایی نام دارد.
• پریکارد قشری یا پارتیال: که پریکارد احشایی توسط پریکارد قشری یا پارتیال پوشانده شده است
• پریکارد قشری به عروق بزرگ، دیافراگم، جناق سینه و ستون فقرات متصل شده است و قلب را در قفسه صدری یا مدیاستن نگهداری می کند.
• فضای حاصل ما بین دو لایه پریکارد توسط مایه ای به حجم تقریباً 30 سی سی پر شده است.
• اعمال پریکارد:
• تسهیل حرکات و ضربان قلب و جلوگیری از اصطکاک.
• محافظت قلب از عفونت های ساختمانهای مجاور نظیر عفونت های مربوط به ریه ها مدیاستن، مری و غیره.

حفرات قلب:

4 حفره قلب دو بخش چپ و راست سیستم پمپاژ را تشکیل می دهند.

قلب راست:

از دهلیز راست و بطن راست تشکیل شده است و خون کم اکسیژن را به داخل ریه ها برای اکسیژن گیری مجدد پمپ می کند. دهلیز راست خون بازگشتی بدن را از دورگ عمده دریافت می کند:

• ورید اجوف فوقانی که خون سر، گردن، اندام فوقانی را به سمت قلب می آورد.
• ورید اجوف تحتانی که خون اندام تحتانی را به قلب باز می گرداند.

قلب چپ

از دهلیز چپ و بطن چپ تشکیل شده است و وظیفه آن پمپاژ خون سرشار از اکسیژنه به داخل آئورت و گردش خون سیستمیک می باشد.

دهلیز چپ خون اکسیژنه را گردش ریدی از طریق وریدهای ریدی تحویل می گیرد.

ضخامت هر یک از این حفرات چهارکانه متناسب با فعالیت هر یک از ایشان است.

بطن راست در مقابل یک سیستم کم فشار (عروق ریوی) باید منقبض شود در حالی که بطن چپ باید در مقابل یک سیستم پرفشار (عروق سیستمیک) منقبض شود لذا ضخامت بطن چپ 5/1 تا 2 برابر بطن راست.